SU45-052
SU45-052. „Fiat” został wyprodukowany na początku 1973 roku, w Zakładach Przemysłu Metalowego H. Cegielski w Poznaniu, otrzymując numer fabryczny 54.
W ramach testów lokomotywy zostały przeprowadzone trzy jazdy próbne:
27.01.1973 r. – luzem na trasie Poznań – Kłodawa – Poznań.
29.01.1973 r. – jazda wielokrotna z SP45-050 na torach fabrycznych HCP.
31.01.1973 r. – jazda z obciążeniem na trasie Poznań – Rzepin – Zbąszynek – Poznań. Początkowe obciążenie wynosiło 250 ton, a następnie zostało zwiększone do 870 i 1120 ton.
9 lutego 1973 roku lokomotywa została odebrana z fabryki i przekazana do eksploatacji na PKP. Pierwotnie lokomotywa nosiła oznaczenie SP45, co wynikało z jej przeznaczenia do prowadzenia pociągów pasażerskich. Jej pierwszym przydziałem była Lokomotywownia Pozaklasowa Wrocław Główny, gdzie trafiła 12 lutego 1973 roku. W pierwszych latach eksploatacji można było ją spotkać m.in. w obsłudze pociągów do Szczecina przez Zieloną Górę, do Goerlitz przez Legnicę, Zgorzelec, do Międzylesia przez Strzelin, Kłodzko jak i przez Świdnicę, Jedlinę Zdrój, Nowa Rudę czy Ostrowa Wielkopolskiego (np. z ekspresem “Odra”). Natomiast pod koniec służby we Wrocławiu obsługiwała połączenia do Trzebnicy, Kłodzka, Międzylesia oraz Świdnicy przez Sobótkę.
Po niemal 20 latach spędzonych we Wrocławiu, 23 sierpnia 1992 roku lokomotywa została przeniesiona do Lokomotywowni Pozaklasowej Kamieniec Ząbkowicki, a 1 lipca 1997 roku trafiła do Zakładu Taboru we Wrocławiu, Sekcji Utrzymania i Napraw Taboru w Kamieńcu Ząbkowickim. Tam obsługiwała m.in. ruch pasażerski na „Magistrali Podsudeckiej” i „Kudowiance”, a sporadycznie także pociągi gospodarcze.
W trakcie naprawy 1R2 w roku 1996, spalinowóz przeszedł modernizację – usunięto kocioł parowy, zastępując go prądnicą ogrzewczą. Wówczas otrzymał również charakterystyczne gniazda sterowania wielokrotnego na czołach, a jego oznaczenie zmieniono z SP45 na SU45.
Jednym z wyróżników egzemplarza 052 był herb Wrocławia namalowany na czołach oraz Godło Państwowe umieszczone po obu stronach lokomotywy, nad oznaczeniami serii.
15 sierpnia 2002 roku lokomotywa prowadziła pociąg pielgrzymkowy do Krzeszowa, którego współorganizatorem był nasz Klub. W służbie pozostawała do kwietnia 2003 roku, kiedy to doszło do poważnego uszkodzenia silnika – zatarciu uległy dwie panewki korbowodowe, a czop II wykorbienia wału został zarysowany. W ciągu 30 lat eksploatacji pojazd ten przejechał 2 010 913 km.
Warto nadmienić, że projekt lokomotyw typu 301Db został opracowany w 1969 roku przez CBKPTK, natomiast sama geneza powstania rodziny pojazdów trakcyjnych 301D sięga aż 1963 roku. Typ 301Db stanowił rozwinięcie konstrukcji lokomotyw 301D oraz 301Da, które były próbami stworzenia lokomotywy spalinowej o mocy 1700 KM i o uniwersalnej charakterystyce trakcyjnej. Spalinowóz typu 301D posiadał silnik 12C22W produkcji krajowej. Obecnie ten typ silnika można obejrzeć w Stacji Muzeum.
Z uwagi na niedopracowanie konstrukcji (trudności, które wynikły przy wykonaniu i montażu), a także z powodu zakupu licencji na produkcję silników wysokoprężnych od firmy FIAT, zaniechano dalszego rozwoju konstrukcji. To właśnie ze względu na użycie silnika tej włoskiej marki, SP/SU45 otrzymały przydomek „Fiat”. 301D nigdy nie została wpisana na ilostan PKP i była własnością zakładów HCP.
W 301Da zastosowano silnik produkcji włoskiej oznaczony symbolem 2112SSF, który po rozwiązaniu paru znaczących wad znalazł zastosowanie również w lokomotywach 301Db, 301Dc i po kolejnych modyfikacjach w 303D.
Dane techniczne lokomotyw serii SP/SU45:
– Ciężar w stanie służbowym – 102,0 T
– Ciężar w stanie próżnym – 94,3 T
– Dł. ze zderzakami – 18 900 mm
– Wysokość – 4238 mm
– Szerokość – 2904 mm
– Prędkość maksymalna – 120 km/h
– Układ osi – Co’Co’
– Silnik: 2112SSF o mocy 1700 KM
– Pojemność zbiornika paliwa – 3000 l
SU45-052 jest związana z Wrocławiem nie tylko z uwagi na to, że przez 19 lat była przypisana do Wrocławskiej lokomotywowni. Miało to także związek z produkcją kluczowych podzespołów do spalinowozu w stolicy Dolnego Śląska.. PaFaWag dostarczał wózki, a Dolmel produkował m.in. silniki trakcyjne, prądnice główne i pomocnicze.
Po 52 latach historia zatoczyła koło. Lokomotywa ponownie trafiła do wrocławskiej lokomotywowni, gdzie zadbamy o to, aby przywrócić jej dawny blask. Warto również dodać, że przez 20 lat stacjonowania „Fiatów” we Wrocławiu, przez ilostan lokomotywowni przewinęły się 34 maszyny tej serii.
ET21-98
Lokomotywa ta została wyprodukowana we Wrocławskim PaFaWagu w 1961r. z numerem fabrycznym 3E/1-115.
Zwieńczeniem odbiorów lokomotywy były jazdy próbne, które odbyły się 11.08.1961r. Tego dnia ET21-98 został przyjęty i zakwalifikowany do ruchu na PKP. Fabrycznie nowa lokomotywa trafiła do Elektrowozowni Gliwice, do której była przypisana do 14.01.1969r. Następnie została przydzielona do Lokomotywowni Głównej w Łazach. Z dniem 27.05.1983r. lokomotywę przeniesiono po raz kolejny, tym razem do Lokomotywowni Pozaklasowej w Rybniku. Na stanie MD Rybnik „sputnik” pozostał do 06.01.1998r., by kolejno zostać wpisanym na stan Zakładu Taboru w Krakowie. Na małopolskich szlakach „kant” królował do maja 2010r, ostatecznie trafiając na końcowe 6 lat służby na Dolny Śląsk. 98 można było spotkać w okolicach Jeleniej Góry, Wałbrzycha czy samego Wrocławia. W 2016r. eksploatacja lokomotywy została zakończona i decyzją Zarządu PKP CARGO pozostawiona do zachowania jako pojazd muzealny.
Egzemplarz o numerze 98 jest przedstawicielem zmodernizowanej wersji 3E/1. W stosunku do pierwotnej wersji wprowadzono wiele zmian konstrukcyjnych, które znacząco wpłynęły na zmniejszenie masy całkowitej, a także ergonomię pracy. Dotyczyły one zarówno samej konstrukcji ostoi, pudła, wózków, ale także osprzętu. Zewnętrznie najbardziej widoczną różnicą pomiędzy 3E, a 3E/1 jest układ żaluzji. Lokomotywy 3E posiadają po obu stronach identyczny układ żaluzji, natomiast w lokomotywach 3E/1, w związku z wykorzystaniem „zewnętrznego” powietrza do chłodzenia silników trakcyjnych, zastosowano z lewej strony (patrząc od czoła kabiny A) dwa kwadratowe wloty powietrza.
Warto dodać, że pierwszym elektrowozem serii ET21, jaki został przyjęty na stan wrocławskiej dyrekcji kolejowej, była lokomotywa ET21-107, która przybyła do lokomotywowni Wrocław Główny 18.10.1961r. Natomiast ostatnim dniem pracy lokomotywy serii ET21, przynależnej do PKP we wrocławskiej dyrekcji, był 20.11.2016, kiedy to została odstawiona ostatnia czynna lokomotywa – ET21-548. „Sputnik” 548 został w 2022r. odmalowany w historyczne barwy dzięki zaangażowaniu pracowników PKP Cargo w Legnicy i obecnie jest eksponowany przy hali legnickiego dworca wraz z parowozem Ty2-540.
W ciągu 55 lat lokomotywy serii ET21 były eksploatowane przez następujące lokomotywownie Dolnośląskiej Dyrekcji: Wrocław Główny, Wrocław Brochów, Oleśnica, Kluczbork, Opole, Kamieniec Ząbkowicki, Wałbrzych, Jelenia Góra, Legnica i Węgliniec. Podczas tego okresu przez Dolny Śląsk przewinęła się ponad połowa z 658 zbudowanych egzemplarzy dla PKP. Mimo że lokomotywy te były dedykowane do ruchu towarowego, prowadziły też pociągi pasażerskie zarówno osobowe, jak i pośpieszne. Niektóre lokomotywy były wpisane w plan pasażerski, szczególnie w lokomotywowni Wałbrzych i Jelenia Góra.
